Jubileusz 30-lecia Wszechnicy Żywieniowej SGGW
Rok akademicki 2024/2025 jest już 31 rokiem działalności Wszechnicy Żywieniowej działającej przy Wydziale Żywienia Człowieka (w latach 1986-1999 Wydziale Żywienia Człowieka oraz Gospodarstwa Domowego, a w latach 1999-2019 Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji). 12 grudnia odbyła się uroczystość jubileuszowa z okazji 30-lecia Wszechnicy jako część VII konferencji dla młodzieży licealnej „Nasza oferta – Twoja decyzja” pt. ,,Czy warto płakać nad rozlanym mlekiem? Fakty, mity, trendy” zorganizowanej w ramach przedmiotu Dietoprofilaktyka przez studentów IV roku kierunku Żywienie człowieka i ocena żywności pod kierunkiem dr hab. Anny Harton, prof. SGGW i dr inż. Eweliny Pałkowskiej. Obie konferencje swoim patronatem objął JM Rektor prof. dr hab. Michał Zasada, a w jego imieniu uroczystego ich otwarcia dokonał Prorektor ds. Rozwoju dr hab. Marcin Gołębiewski, prof. SGGW.
Wykłady jubileuszowe poprzedziła prezentacja Dyrektora Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka prof. dr hab. Krystyny Gutkowskiej, która przedstawiła Wszechnicę Żywieniową z perspektywy 30 lat.
Pani Dyrektor przypomniała, że pierwowzorem dla Wszechnicy Żywieniowej SGGW była Warszawska Szkoła Zdrowia założona i przez wiele lat prowadzona przez prof. dr hab. Irenę Celejową promującą w ten sposób zdrowy styl życia, prawidłowe żywienie i aktywność fizyczną. Przypomniała też Postać ŚP mgr inż. Hanny Wysockiej, zmarłej w styczniu bieżącego roku pomysłodawczyni podobnej formy upowszechniania wiedzy w obszarze żywienia człowieka. Organizując do końca roku akademickiego 2018/2019 wykłady Wszechnicy, Hanna Wysocka przez 25 lat swojej pracy zawodowej z pasją popularyzowała wiedzę na ogólnie pojęte tematy żywieniowe w przekonaniu o tym, jak ważne są to kwestie dla zdrowia i jakości życia każdego człowieka. Pomysłodawczynią nazwy Wszechnica Żywieniowa była natomiast prof. dr hab. Anna Gronowska-Senger. Działalność Wszechnicy zainicjował w dn. 25.10.1994 r. prof. dr hab. Stanisław Zalewski wykładem pt. „Czy wiemy co jemy?”.
Edukacyjnym dorobkiem Wszechnicy po pierwszych pięciu latach jej działalności była książka pt. „Czy wiesz co jeść?” wydana przez Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2000. Jest to praca zbiorowa pod redakcją Hanny Wysockiej i Ireny Ozimek, w której dotychczasowi wykładowcy Wszechnicy przedstawili omawiane przez nich tematy.
Dwadzieścia pięć lat działalności Wszechnicy zamknął 227. w historii wykład pt. „Mity w żywieniu człowieka”, wygłoszony w dniu 12 czerwca 2019 przez dr hab. Małgorzatę Drywień prof. SGGW. Z okazji jubileuszu i w dowód uznania dla determinacji i konsekwencji w prowadzeniu edukacji żywieniowej przechodzącej wtedy na emeryturę mgr inż. Hanny Wysockiej odbyła się wtedy Ogólnopolska Konferencja Naukowa pt. „Edukacja żywieniowa – moda czy konieczność?” Współorganizowały ją dwa wydziały: Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW oraz Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW. Po konferencji ukazała się publikacja „EDUKACJA ŻYWIENIOWA w teorii i praktyce” pod red. Krystyny Gutkowskiej i Janusza Włodzimierza Adamowskiego zbierające część zgłoszonych na konferencję publikacji dot. edukacji żywieniowej prowadzonej przez naukowców, producentów i dystrybutorów żywności oraz przedstawicieli fundacji.
Po przejściu na emeryturę ŚP p. mgr inż. Hanny Wysockiej, organizację wykładów Wszechnicy Żywieniowej przejęła dr inż. Ewa Fűrstenberg.
Trzydziesty rok działalności Wszechnicy zakończył 270 z kolei wykład dr hab. Lucyny Kozłowskiej, prof. SGGW i mgr Moniki Sijko pt. „Składniki pożywienia jako potencjalne modulatory przemian i toksyczności arsenu”.
Od 30 zatem lat co miesiąc (od października do czerwca) odbywają się wykłady popularnonaukowe (9 wykładów w roku akademickim, a w roku 2014 – 11, w r. 2020 – 10 wykładów) upowszechniających aktualną i rzetelną wiedzę o żywieniu człowieka, opartą na wynikach najnowszych badań, prowadzone przez pracowników naukowo-dydaktycznych zarówno Wydziału (obecnie Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW), jak i innych wydziałów/instytutów SGGW (Wydziałów: Nauk o Żywności, Nauk o Zwierzętach, Nauk Ogrodniczych i Medycyny Weterynaryjnej) oraz innych krajowych i zagranicznych uczelni i instytutów naukowych (m.in. WUM, UW, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Akademia Morska w Gdyni, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, IŻŻ/NIZP-PZH, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Instytut Matki i Dziecka, Lithuanian University of Agriculture, Państwowy Instytut Weterynaryjny, Zakład Badawczy Przemysłu Piekarskiego, Centralne Laboratorium Technologii Przetwórstwa i Przechowalnictwa Zbóż, Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej). Wykładowcami Wszechnicy byli także eksperci Federacji Polskich Banków Żywności Polskiej i Federacji Producentów Żywności, kilkunastu doktorantów i studentów Wydziału/Szkoły Doktorskiej SGGW, a także lekarze i dietetycy praktycy. Jubileusz 20-lecia działalności Wszechnicy uświetnił prof. dr hab. Jerzy Bralczyk, który w rozmowie z mgr Hanną Wysocką opowiadał „O smakowaniu słów”.
Tematyka wykładów jest od początku zróżnicowana, przede wszystkim dostosowana do życzeń Słuchaczy, aktualnych problemów żywieniowych Polaków lub grup społecznych oraz zainteresowań i przedmiotu badań prowadzonych przez Prelegentów. Obejmuje ona m.in. podstawy fizjologii żywienia, żywienia człowieka zdrowego i chorego (w różnym wieku), psychologię żywienia, bezpieczeństwo i higienę żywności, oceny organoleptyczną żywności, technologię przyrządzania potraw, technologię żywności, ochronę konsumenta oraz innych dyscyplin w obszarze dotyczącym żywności i żywienia. W ostatnim pięcioleciu działalności Wszechnicy pojawiały się tematy z zakresu toksykologii (dot. arseny, czy obesogenów), epigenetyki (dot. prenatalnego pochodzenia przewlekłych chorób niezakaźnych), patofizjologii i dietetyki (dot. insulinooporności tkanek, diety przeciwzapalnej, roli diety w terapii i/lub profilaktyce SIBO, PCOS, endometriozy, niedokrwistości, ch. Alzheimera), psychodietetyki (dot. wpływu diety na nastrój, zaburzeń odżywiania, wykład „Czy jedzenie uzależnia?”), żywności ekologicznej i „historii” żywienia (wykład dot. dawnych odmian owoców), czy też alternatywnych źródeł białka oraz marnotrawstwa żywności i diety planetarnej.
Do czerwca 2024 r włącznie odbyło się łącznie 270 wykładów, które wygłosiło 186 osób, w tym 107 pracowników SGGW, a 89 – Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka). W zależności od zakresu omawianych tematów wykłady były jedno-, dwu- lub kilkuautorskie. Dwukrotnie zorganizowano też spotkania w formie debaty. W pierwszej, 12 grudnia 2001 r., poświęconej żywności modyfikowanej genetycznie udział wzięło czterech ekspertów,
w drugiej, która odbyła się 19 stycznia 2011 r. dotyczącej diet wegetariańskich – 10 ekspertów. Niektóre wykłady wzbogacano filmem, pokazem kulinarnym i/lub degustacją produktów lub potraw. Spotkaniu w dniu 12 czerwca 2019 r. towarzyszył pokaz tańca połączony z pomiarem wydatków energetycznych i komentarzem dr inż. Aleksandry Kołoty, który miał na celu przedstawienie tańca jako atrakcyjnej z wielu względów formy aktywności fizycznej. Spotkanie to odbyło się w ramach jubileuszu 25-lecia działalności Wszechnicy.
Wieloletnia aktywność Wszechnicy na polu edukacji żywieniowej znalazła uznanie różnych instytucji, które wyróżniły zarówno samą Wszechnicę Żywieniową (Pro Polonia Opulenta 2015 r., Nagroda tygodnika Południe 2021 r.), jak i Panią mgr inż. Hannę Wysocką (wyróżnienie w wojewódzkim etapie Konkursu ”Lady D.” im. Krystyny Bochenek, w 2015 r., medal „Zasłużony dla Rolnictwa”- 2019 r.).
Podczas wspomnianej uroczystości jubileuszu 30-lecia wykładowczynie występujące wielokrotnie w ciągu ostatnich 5 lat działalności Wszechnicy: dr hab. Joanna Myszkowska-Ryciak, prof. SGGW, dr hab. Anna Harton, dr inż. Joanna Rachtan-Janicka otrzymały z rąk Dyrektor Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka prof. dr hab. Krystyny Gutkowskiej okolicznościowe dyplomy. Dyplomami wyróżnione zostały również prof. dr hab. Ewelina Hallman, dr hab. Danuta Gajewska i dr Małgorzata Jałosińska, które z powodów zawodowych nie mogły wziąć udziału w uroczystości.
Dr hab. Joanna Myszkowska-Ryciak, prof. SGGW i dr inż. Monika Świątkowska rozpoczęły część popularnonaukową jubileuszu 30-lecia Wszechnicy wykładem pt. „Zaburzenia odżywiania z perspektywy dietetyka i psychologa”.
Następnie prof. dr hab. Jadwiga Hamułka w imieniu zespołu, w skład którego wchodziły także prof. dr hab. Krystyna Gutkowska i prof. dr hab. Ewa Czarniecka-Skubina ,przedstawiła w prezentacji „Zaburzenia odżywiania wśród uczniów szkół podstawowych w świetle badań jakościowych wstępne wyniki badania prowadzonego w ramach projektu Junior Edu Żywienie JEŻ bis.
Ostatnia prezentacja przedstawiona przez dr inż. Martę Plichta była zatytułowana „Ortoreksja psychiczna: aktualny stan wiedzy i perspektywy badawcze”
Wykłady Wszechnicy są otwarte dla wszystkich, bez względu na wiek i poziom wiedzy, zainteresowanych ogólnie pojętym żywieniem człowieka zdrowego i chorego. Wykłady odbywają się stacjonarnie na Wydziale Żywienia Człowieka SGGW (Kampus SGGW, ul. Nowoursynowska 159c, bud. nr 32 (zielony), aula II). Z myślą o osobach spoza Warszawy, od października 2011 roku spotkania Wszechnicy są transmitowane przez Internet w trybie on-line i dostępne do obejrzenia w dogodnym czasie na kanale You Tube Wszechnicy.
Dzięki temu najnowsza, oparta na dowodach wiedza dociera nie tylko do mieszkańców stolicy i okolic, ale całej Polski (i świata). Idąca w tysiące liczba odsłon wykładów wskazuje na duże zainteresowanie Internautów taka formą upowszechniania wiedzy, które jest jednym z ważnych elementów misji Wydziału Żywienia Człowieka SGGW. Rekordową popularnością (liczba odsłon przekraczająca 100-tysięcy) cieszą się wykłady Wszechnicy „Magnez – Dlaczego ważny i czy trzeba go suplementować?” wygłoszony przez prof. dr hab. Barbarę Pietruszkę i dr inż. Olgę Januszko w dn. 16.04.2020 r. i „Alkohol a zdrowie człowieka” wygłoszony przez dr Aleksandrę Kołota w dn. 19.02.2020.
Gorąco zachęcamy do korzystania ze skarbnicy opartej na dowodach naukowych wiedzy w dziedzinie żywienia człowieka i żywności, jaką jest Wszechnica Żywieniowa przy Wydziale Żywienia Człowieka SGGW.
Zapraszamy na kolejny wykład pt. „Żywność dyskrecjonalna – jeść czy unikać?”, który odbędzie się 15 stycznia 2024 r. o godz. 17.15, a wygłosi go dr hab. Małgorzata Drywień, prof. SGGW z Katedry Żywienia Człowieka Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie.